بحث چهارم – بررسی کیفیت و کمیت پاداشها و مجازاتهای روز قیامت

بحث چهارم

Maad rewards – بررسی کیفیت و کمیت پاداشها و مجازاتهای روز قیامت

پاداشها و مجازاتهای روز قیامت، به عنوان بشارت و انذار، در طیف وسیعی مطرح شده اند و ما چند مورد از آنها را ذکر می کنیم:
*** “أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَ كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ وَ مَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يَشاءُ * هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيابٌ مِنْ نارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمِيمُ * يُصْهَرُ بِهِ ما فِي بُطُونِهِمْ وَ الْجُلُودُ * وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ * كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ * إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِيها حَرِيرٌ *: آيا نديدى كه سجده مى‏كنند براى خدا تمام كسانى كه در آسمانها و زمين هستند و همچنين خورشيد و ماه و ستارگان و كوه‏ها و درختان و جنبندگان، و بسيارى از مردم، اما بسيارى ابا دارند و فرمان عذاب در باره آنها حتمى است، و هر كسى را خدا خوار كند كسى او را گرامى نخواهد داشت، خداوند هر كار را بخواهد (و صلاح بداند) انجام مى‏دهد. اينها دو گروهند كه در باره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند: كسانى كه كافر شدند لباسهايى از آتش براى آنها بريده مى‏شود، و مايع سوزان و جوشان بر سر آنها فرو مى‏ريزند. آن چنان كه هم درونشان را آب مى‏كند و هم برونشان را! و براى آنها گرزهايى از آهن است. هر گاه بخواهند از غم و اندوه‏هاى دوزخ خارج شوند آنها را به آن باز مى‏گردانند و (به آنها گفته مى‏شود) بچشيد عذاب سوزان را! خداوند كسانى را كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام داده‏اند در باغهايى از بهشت وارد مى‏كند كه از زير درختانش نهرها جارى است، آنها با دستبندهايى از طلا و مرواريد زينت مى‏شوند و لباسهايشان در آنجا از حرير است.” (حج:23-18)

*** “يَوْمَ تَكُونُ السَّمَاءُ كَالْمُهْلِ*وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ*وَلَا يَسْأَلُ حَمِيمٌ حَمِيمًا*يُبَصَّرُونَهُمْ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ*وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ*وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْوِيهِ*وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ يُنْجِيهِ*كَلَّا ۖ إِنَّهَا لَظَىٰ*نَزَّاعَةً لِلشَّوَىٰ*تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّىٰ*وَجَمَعَ فَأَوْعَىٰ*: همان روز که آسمان همچون فلز گداخته می شود. و کوهها مانند پشم رنگین متلاشی خواهند بود. و هیچ دوست صمیمی سراغ دوست خود را نمی گیرد. آنها را نشانشان می دهند(ولی هر کس گرفتار کار خویش است). چنان است که گنهکار دوست می دارد فرزندان خود را در برابر عذاب آن روز فدا کند. و همسر و برادر خود را. و قبیله اش را که همیشه از او حمایت می کرد. و همه مردم روی زمین را تا مایه نجاتش گردند. اما هرگز چنین نیست(که با اینها بتوان نجات یافت، آری). شعله های سوزان آتش است، که دست و پا و پوست سر را می کند و می برد. . و کسانی را که به فرمان خدا پشت کردند، صدا می زند، و (همچنین آنها که) اموال را جمع و ذخیره کردند.”
(معارج:18-8)
*** “وَيَوْمَ يُحْشَرُ أَعْدَاءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ*حَتَّىٰ إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ*
وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنَا قَالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ*وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلَا أَبْصَارُكُمْ وَلَا جُلُودُكُمْ وَلَٰكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّهَ لَا يَعْلَمُ كَثِيرًا مِمَّا تَعْمَلُونَ*: (به خاطر بیاورید) روزی را که دشمنان خدا را جمع کرده به سوی دوزخ می برند، و صفوف پیشین را نگه می دارند( تا صفهای بعد به آنها ملحق شوند). وقتی به آن می رسند، گوشها و چشمها و پوستهای تن آنها به آنچه می کردند گواهی می دهند. آنها به پوستهای تن خود می گویند: “چرا بر ضد ما گواهی دادید؟! آنها جواب می دهند: “همان خدایی که هر موجودی را به نطق در آورده است، ما را گویا ساخته، و او نخستین بار شما را آفرید و باز گشت شما به سوی او می باشد. شما اگر گناهان خود را مخفی می کردید، نه به خاطر این بود که از شهادت گوش و چشمها و پوست تن خود بیم داشتید، بلکه شما گمان می کردید که خداوند بسیاری از اعمالی را که انجام می دهید نمی داند.” (فصلت:22-19)
*** وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَٰذَا بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ*إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَهَا وَارِدُونَ*لَوْ كَانَ هَٰؤُلَاءِ آلِهَةً مَا وَرَدُوهَا ۖ وَكُلٌّ فِيهَا خَالِدُونَ*لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَهُمْ فِيهَا لَا يَسْمَعُونَ*إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنَىٰ أُولَٰئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ*لَا يَسْمَعُونَ حَسِيسَهَا ۖ وَهُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خَالِدُونَ*لَا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ هَٰذَا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ*يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ۚ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ ۚ وَعْدًا عَلَيْنَا ۚ إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ*: و وعده حق(قیامت) نزدیک می شود؛ در آن هنگام چشمهای کافران از وحشت از حرکت باز می مانند، (می گویند) ای وای بر ما که از این (جریان) در غفلت بودیم؛ بلکه ما ستمکار بودیم! شما و آنچه غیر خدا می پرستید، هیزم جهنم خواهید بود؛ و همگی در آن وارد می شوید. اگر اینها خدایانی بودند، هر گز وارد آن نمی شدند؛ در حالی که همه در آن جاودانه خواهند بود. برای آنان در آن (دوزخ) ناله های دردناکی است و چیزی نمی شنوند. (اما) کسانی که از قبل، وعده نیک از سوی ما به آنها داده شده است(مؤمنان صالح) از آن دور نگهداشته می شوند. آنها صدای آتش دوزخ را نمی شنوند؛ و در آنچه دلشان بخواهد جاودانه متنعم هستند. وحشت بزرگ، آنها را اندوهگین نمی کند؛ و فرشتگان به استقبال آنها می آیند و(می گویند:) این همان روزی است که به شما وعده داده می شد. در آن روز که آسمان راچون طوماری در هم می پیچیم (سپس) همان گونه که آفرینش را آغاز کردیم، آن را باز می گردانیم؛ این وعده بر عهده ما است، و قطعاً آن را آنجام خواهیم داد. (انبیاء:104-97)
*** “يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلَائِكَةَ لَا بُشْرَىٰ يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ وَيَقُولُونَ حِجْرًا مَحْجُورًا*وَقَدِمْنَا إِلَىٰ مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُورًا* أَصْحَابُ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُسْتَقَرًّا وَأَحْسَنُ مَقِيلًا*وَيَوْمَ تَشَقَّقُ السَّمَاءُ بِالْغَمَامِ وَنُزِّلَ الْمَلَائِكَةُ تَنْزِيلًا*الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمَٰنِ ۚ وَكَانَ يَوْمًا عَلَى الْكَافِرِينَ عَسِيرًا*وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا*يَا وَيْلَتَىٰ لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا*لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي ۗ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا*: روزی که فرشتگان را می بینند، روز بشارت برای مجرمان نخواهد بود(بلکه روز مجازات و کیفر آنان است)؛ و می گویند: “ما را امان دهید، ما را معاف دارید.”(اما سودی ندارد.) و ما به سراغ اعمالی که انجام داده اند می رویم، و همه را مانند ذرات غبار در هوا پراکنده می کنیم. بهشتیان در آن روز قرارگاهشان از همه بهتر، و استراحتگاه آنها نیکوتر است. و (به خاطر آور) روزی را که آسمان با ابرها شکافته می شود، و فرشتگان نازل می گردند. حکومت واقعی در آن روز از آن خداوند رحمان است؛ و آن روز، روز سختی برای کافران خواهد بود! و (به خاطر آور) روزی را که ستمکار دست خود را(از شدت حسرت) با دندان می گزد و می گوید: “ای کاش با رسول(خدا) راهی برگزیده بودم! ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یادآوری(حق) گمراه ساخت، بعد از آن که یاد حق به سراغ من آمده بود.” و شیطان همیشه خوار کنده انسان بوده است. (فرقان:29-22)
*** وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ*إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ*مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ*وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ۖ ذَٰلِكَ مَا كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ*وَنُفِخَ فِي الصُّورِ ۚ ذَٰلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ*وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ*لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَٰذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ*وَقَالَ قَرِينُهُ هَٰذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ*أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ*مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ مُرِيبٍ*الَّذِي جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَأَلْقِيَاهُ فِي الْعَذَابِ الشَّدِيدِ*قَالَ قَرِينُهُ رَبَّنَا مَا أَطْغَيْتُهُ وَلَٰكِنْ كَانَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ*قَالَ لَا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ*مَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ وَمَا أَنَا بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ*يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَتَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِيدٍ*وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ غَيْرَ بَعِيدٍ*هَٰذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ*مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَٰنَ بِالْغَيْبِ وَجَاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ*ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ۖ ذَٰلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ*لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ*: ما انسان را آفریدیم و وسوسه های نفس او را می دانیم، و ما به او از رگ قلبش نزدیکتریم. (به خاطر بیاورید) هنگامی را که دو فرشته راست و چپ که ملازم انسانند اعمال او را دریافت می دارند؛ انسان هیچ سخنی را بر زبان نمی آورد مگر آن که همان دم فرشته ای مراقب و آماده برای انجام ماموریت(و ضبط آن) است. و سرانجام سکرات و (بیخودی در آستانه) مرگ، حقیقت را (پیش چشم او) می آورد(و به انسان گفته می شود): این همان چیزی است که تو از آن می گریختی! و در “صور” دمیده می شود، آن روز، روز تحقق وعده وحشتناک است! هر انسانی وارد محشر می گردد در حالی که همراه او حرکت دهنده(سائق) و گواهی(شهید) وجود دارند. (به او خطاب می شود:) تو از این صحنه و دادگاه بزرگ غافل بودی و ما پرده را از چشم تو کنار زدیم، و امروز چشم تو کاملا تیزبین است. فرشته هم نشین او می گوید: “این نامه اعمال او است که نزد من حاضر و آماده است.” (خداوند فرمان می دهد:) هر کافر متکبر لجوج را در جهنم افکنید! آن کسی که به شدت مانع خیر و متجاوز و در شک و تردید است(حتی دیگران را به تردید می افکند) همان کسی که معبود دیگری با خدا قرار داده، آری او را در عذاب شدید بیفکنید! و هم نشین او (از شیاطین) می گوید: “پروردگارا! من او را به طغیان وانداشتم، لکن او خود در گمراهی دور و درازی بود.” (خداوند) می گوید: “نزد من جدال و مخاصمه نکنید؛ من پیشتر به شما هشدار دادم (و اتمام حجت کردم). سخن من تغییر ناپذیر است، و من هر گز به بندگان ستم نخواهم کرد.” : (به خاطر بیاورید) روزی را که به جهنم می گوییم: “آیا پر شده ای؟ و آن می گوید: “آیا افزون از این هم هست؟ در آن روز، بهشت را به پرهیزکاران نزدیک می کنند، و فاصله ای از آنان ندارد. این چیزی است که به شما وعده داده می شود، و برای کسانی که به سوی خدا باز می گردند و پیمانها و احکام او را حفظ می کنند، آن کسی که از خداوند رحمان در نهان بترسد و با قلبی پر انابه در محضر او حاضر شود. (به آنان گفته می شود:) به سلامت وارد بهشت شوید، امروز روز جاودانگی است. هر چه بخواهند در آنجا برای آنها هست، نزد ما نعمتهای بیشتری هست (که به فکر هیچ کس نمی رسد.)
(ق:35-16)
*** “فَلَا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ*يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ ۖ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ*وَتَرَى الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفَادِ*سَرَابِيلُهُمْ مِنْ قَطِرَانٍ وَتَغْشَىٰ وُجُوهَهُمُ النَّارُ*لِيَجْزِيَ اللَّهُ كُلَّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ ۚ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ*هَٰذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ*: پس گمان مبر که خدا وعده ای را که به پیامبرانش داده است، تخلف کند؛ چرا که خداوند قادر و انتقام گیرنده است. در آن روز که این زمین به زمین دیگر و آسمانها (به اسمانهای دیگر)مبدل می شود، و آنان در پیشگاه خداوند واحد وقهار ظاهر می گردند. در آن روز، مجرمان را با هم در غل و زنجیر می بینی(که دستها و گردنهایشان به هم بسته است). لباسهای آنها از قطران(ماده چسبنده بد بوی قابل اشتعال) است. صورتهای آنها ر آتش می پوشاند. تا خداوند هر کس را، هر آنچه انجام داده است، جزا دهد. به یقین خداوند سریع الحساب است. این (قرآن) پیام (و ابلاغی) برای عموم مردم است، تا همه به وسیله آن انذار شوند، و بدانند او خدای یکتا است، و تا صاحبان مغز (واندیشه)پند گیرند.” (ابراهیم:52-47)

*** ” وَ قالَ الْإِنْسانُ ما لَها * يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها *بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحى‏ لَها: و انسان می گوید: “زمین را چه می شود، که این گونه می لرزد؟! در آن روز زمین تمام خبرهایش را بازگومی کند، زیرا پروردگارت به او وحی کرده است.” (زلزال:5-3) ناقص
*** “يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلائِكَةَ لا بُشْرى‏ يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ وَ يَقُولُونَ حِجْراً مَحْجُوراً * وَ قَدِمْنا إِلى‏ ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً * أَصْحابُ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُسْتَقَرًّا وَ أَحْسَنُ مَقِيلاً * وَ يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ وَ نُزِّلَ الْمَلائِكَةُ تَنْزِيلاً * الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمنِ وَ كانَ يَوْماً عَلَى الْكافِرِينَ عَسِيراً * وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً * يا وَيْلَتى‏ لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِيلاً * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِي وَ كانَ الشَّيْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً *: (آنها به آرزوی خود می رسند،) اما روزی که فرشتگان را می بینند، روز بشارت برای مجرمان نخواهد بود(بلکه روز مجازات و کیفر آنان است)؛ و می گویند: “ما را امان دهید، ما را معاف دارید.”(اما سودی ندارد.) و ما به سراغ اعمالی که انجام داده اند می رویم، و همه را مانند ذرات غبار در هوا پراکنده می کنیم. بهشتیان در آن روز قرارگاهشان از همه بهتر، و استراحتگاه آنها نیکوتر است. و (به خاطر آور) روزی را که آسمان با ابرها شکافته می شود، و فرشتگان نازل می گردند. حکومت واقعی در آن روز از آن خداوند رحمان است؛ و آن روز، روز سختی برای کافران خواهد بود! و (به خاطر آور) روزی را که ستمکار دست خود را(از شدت حسرت) با دندان می گزد و می گوید: “ای کاش با رسول(خدا) راهی برگزیده بودم! ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یادآوری(حق) گمراه ساخت بعد از آن که یاد حق به سراغ من آمده بود.” و شیطان همیشه خوار کنده انسان بوده است. (فرقان:29_22)
عوامل موثر در سقوط انسان و استحقاق مجازات الهی در قیامت
*** “وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُون‏*: به یقین، گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم؛ آنها دلها(عقلهایی) دارند که با آن(اندیشه نمی کند و) نمی فهمند؛ وچشمانی که با آن نمی بینند؛ و گوشهایی که با آن نمی شنوند؛ آنها همچون چهارپایانند؛ بلکه گمراهتر! اینان همان غافلانند(زیرا با داشتن همه گونه امکانات هدایت باز هم گمراهند).” (اعراف:179)

“وَ تَرى‏ كُلَّ أُمَّةٍ جاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعى‏ إِلى‏ كِتابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُون‏:در آن روز هر امتى را مى‏بينى (كه از شدت ترس و وحشت) بر زانو نشسته، هر امتى به سوى كتابش خوانده مى‏شود و (به آنها مى‏گويند) امروز جزاى آنچه را انجام مى‏داديد به شما مى‏دهند.” (جاثیة:28)
همه انسانها وارد جهنم می شوند
فَوَ رَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا * ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ كُلِّ شِيعَةٍ أَيُّهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمنِ عِتِيًّا * ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِينَ هُمْ أَوْلى‏ بِها صِلِيًّا *وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلاَّ وارِدُها كانَ عَلى‏ رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِيًّا * ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيها جِثِيًّا *: سوگند به پروردگارت كه همه آنها را همراه با شياطين محشور مى‏كنيم، بعد همه را گرداگرد جهنم در حالى كه به زانو در آمده‏اند حاضر مى‏سازيم! سپس از هر گروه و جمعيتى كسانى را كه از همه در برابر خداوند رحمان سركش‏تر بوده‏اند جدا مى‏كنيم. بعد از آن ما به خوبى از كسانى كه براى سوختن در آتش اولويت دارند آگاهيم (و آنها را پيش از ديگران مجازات خواهيم كرد). و همه شما (بدون استثنا) وارد جهنم مى‏شويد، اين امرى است حتمى و فرمانى است قطعى از پروردگارتان!! سپس آنها را كه تقوا پيشه كردند از آن رهايى مى‏بخشيم، و ظالمان را در حالى كه (از ضعف و ذلت) به زانو در آمده‏اند در آن رها مى‏كنيم. ” (مریم:72-68)
ارتباط انسان به رهبر منتخب خود
*** يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولئِكَ يَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلاً * وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى‏ فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى‏ وَ أَضَلُّ سَبِيلاً *: به ياد آوريد روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان مى‏خوانيم، آنها كه نامه عملشان به دست راستشان است آن را (با شادى و سرور) مى‏خوانند و سر سوزنى به آنها ظلم و ستم نمى‏شود. اما آنها كه در اين جهان (از ديدن چهره حق) نابينا بودند در آنجا نيز نابينا هستند و گمراه‏تر!”
إسراء:72-71
اجر
قاموس قرآن اجر را به معنای: مزد، ثواب . پاداش که در مقابل عمل نیک به انسان می رسد، مطرح می کند. در قرآن مجید، به ثواب دنیا و آخرت هر دو اطلاق شده است: “و لأجرلآخرة أکبر.” (نحل:41) و “و آتیناه أجره في الدنیا.” (عنکبوت:27). نا گفته نماند که در تمام قرآن مجید اجر فقط در مقابل عمل نیک استعمال شده است. ولی در بعضی موارد شامل عمل خوب و بد هر دو می شود: “کل نفس ذائقة الموت إنّما توفون اُجورکم.” (آل عمران:185) در مجمع البیان در تفسیر آیه فوق می گوید: به جزای اعمال خود می رسید، خیر باشد، خیر و شر باشد شر. در تفسیر بیضاوی و کشاف، نیز شامل جزای اعمال خوب و بد دانسته اند. (قاموس قرآن، ج1، ص25)