توجه به این واقعیت که دنیا محل عبور و آخرت، به عنوان محل استقرار ابدی انسان می باشد یکی از واقعیات معارف اسلامی می باشد، و اگر انسان واقعا به آن توجه نماید و به ضوابط آن متعهد گردد، سعادت دنیا و آخرت خواهد یافت. متاسفانه عده زیادی از انسان¬ها به آن توجه ندارند و عوارض این غفلت را خواهند چشید. امام علی ع می فرماید: فخذوا من ممرّکم لمقرّکم: پس از محل عبور خود برای محل استقرار خویش استفاده کنید.
بررسی مفهوم “دنیا” بسیار مفید است، زیرا در همین دنیا عده ای به رشد بی نهایت دست می یابند و “سعادت ابدی” را برای خود ذخیره می کنند.
ما ابتدا چند ارشاد کلیدی از امام علی ع را در مورد استفاده بهینه از دنیا برای دست یابی به سعادت ابدی ذکر می کنیم و سپس ارشادهای قرآن مجید و سایر آموزشهای اسلامی را در مورد انحراف از این دستورالعملها طرح خواهیم نمود. راه عملی برای حد اکثر استفاده از رهنمودهای امام علی ع ، “حاکمیت فطرت” بر هوای نفس(دیاگرام شماره 1 و2)، و علت بروز انحرافها و عوارض ناشی از آن، یعنی “شقاوت ابدی”، “حاکمیت هوای نفس” بر فطرت(دیاگرامهای 3و4) می باشد. در نتیجه “خود آگاهی” و “تمرکز فکر دایمی” راهکار عملی برای کمک به دست یابی به رشد، و جلوگیری از سقوط می باشد.
وَ قَالَ عَلَیهِ السَّلَامُ: الدُّنْیا دَارُ مَمَرٍّ إِلَى دَارِ مَقَرٍّ، وَ النَّاسُ فِیهَا رَجُلَانِ:
رَجُلٌ بَاعَ نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا، وَ رَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا: دنیا سرای گذشتن است نه سرای ماندن، و مردم در آن دو دسته اند: دسته ای در آن خود را (به خواهشهای نفس) بفروشند، پس خویش را (به مجازات ناشی از آن) هلاک گرداند؛ و دسته ای خود را (به طاعت و بندگی) بخرد وخود را (از عذاب رستخیز) برهاند. (نهج البلاغه فیض الإسلام، ج6، ص1140)
امام علی ع در رهنمودی قاطع، موقعیت واقعی دنیا را ترسیم می کند و نسبت به برخورد غیر معقول با آن هشدار می دهد:
وَ قَالَ ع وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا یذُمُّ الدُّنْیا أَیهَا الذَّامُّ لِلدُّنْیا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا [الْمُنْخَدِعُ] الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِیلِهَا أَ [تَفْتَتِنُ] تَغْتَرُّ بِهَا ثُمَّ تَذُمُّهَا أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُ عَلَیهَا أَمْ هِی الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَیكَ مَتَى اسْتَهْوَتْكَ أَمْ مَتَى غَرَّتْكَ أَ بِمَصَارِعِ آبَائِكَ مِنَ الْبِلَى أَمْ بِمَضَاجِعِ أُمَّهَاتِكَ تَحْتَ الثَّرَى كَمْ عَلَّلْتَ بِكَفَّیكَ وَ كَمْ مَرَّضْتَ بِیدَیكَ تَبْتَغِی لَهُمُ الشِّفَاءَ وَ تَسْتَوْصِفُ لَهُمُ الْأَطِبَّاءَ غَدَاةَ لَا یغْنِی عَنْهُمْ دَوَاؤُكَ وَ لَا یجْدِی عَلَیهِمْ بُكَاؤُكَ لَمْ ینْفَعْ أَحَدَهُمْ إِشْفَاقُكَ وَ لَمْ تُسْعَفْ فِیهِ بِطَلِبَتِكَ وَ لَمْ تَدْفَعْ عَنْهُ بِقُوَّتِكَ وَ قَدْ مَثَّلَتْ لَكَ بِهِ الدُّنْیا نَفْسَكَ وَ بِمَصْرَعِهِ مَصْرَعَكَ إِنَّ الدُّنْیا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارُ عَافِیةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ وَ مُصَلَّى مَلَائِكَةِ اللَّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْی اللَّهِ وَ مَتْجَرُ أَوْلِیاءِ اللَّهِ اكْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ وَ رَبِحُوا فِیهَا الْجَنَّةَ فَمَنْ ذَا یذُمُّهَا وَ قَدْ آذَنَتْ بِبَینِهَا وَ نَادَتْ بِفِرَاقِهَا وَ نَعَتْ نَفْسَهَا وَ أَهْلَهَا فَمَثَّلَتْ لَهُمْ بِبَلَائِهَا الْبَلَاءَ وَ شَوَّقَتْهُمْ بِسُرُورِهَا إِلَى السُّرُورِ رَاحَتْ بِعَافِیةٍ وَ ابْتَكَرَتْ بِفَجِیعَةٍ تَرْغِیباً وَ تَرْهِیباً وَ تَخْوِیفاً وَ تَحْذِیراً فَذَمَّهَا رِجَالٌ غَدَاةَ النَّدَامَةِ وَ حَمِدَهَا آخَرُونَ یوْمَ الْقِیامَةِ ذَكَّرَتْهُمُ الدُّنْیا [فَذَكَّرُوا] فَتَذَكَّرُوا وَ حَدَّثَتْهُمْ فَصَدَّقُوا وَ وَعَظَتْهُمْ فَاتَّعَظُوا: آن حضرت شنید مردى به نكوهش دنیا برخاسته است. فرمود: اى كسى كه دنیا را نكوهش مىكنى، در حالى كه به نیرنگ آن فریفتهاى، و به اباطیل آن گول خوردهاى، آیا فریفته دنیایى و آن را مذمت مىنمایى؟!
تو بر گردن دنیا گناه بار مىكنى یا دنیا بر گردن تو؟ چه زمان دنیا تو را سرگردان كرد؟ یا چه وقتى فریبت داد؟ آیا به جایگاهى كه پدرانت افتادند و پوسیدند، تو را فریفت؟ یا به خوابگاه مادرانت در زیر خاك؟ چه اندازه به دست¬هایت به رفع بیمارى اقدام كردى! و چه بیمارانى را كه مراقبت نمودى! شفاى آنان را خواهان شدى، و از طبیبان تدبیر علاج آنان را درخواست كردى، ولى بامدادان دارویت به آنان بهبودى نمىداد، و گریهات به آنان سودى نمىبخشید. ترس تو براى احدى از آنان نفع نداشت، و درباره او آنچه را خواهانش بودى نرسیدى، و مرگ را به نیرویت از او دفع نكردى. دنیا با وضعى كه براى او پیش آورد، وضع تو را هم روشن ساخت، و با قربانگاه او قربانگاه تو را نمایاند.
- فایل MS-Word
- حجم فایل: 980 کیلوبایت