دكتر سيد ابوالقاسم حسيني
استاد روان پزشكي
دانشگاه علوم پزشكي مشهد
کلیات، تعریف و موقعیت روان‌شناسی در مکتب اسلام
لغات کلیدی
معرفت، نفس، اصول، معرفت آفاقی، معرفت انفسی، رشد، سعادت، حکمت
اهداف آموزشی
بعد از مطالعه و یادگیری این مقاله شما می‌توانید:
1- قدمت مکتب روان‌شناسی الهی- اسلامی را بیان کنید.
2- روان‌شناسی اسلامی را تعریف کنید.
3- موقعیت روان‌شناسی را در مکتب اسلام بیان کنید.
4- ارتباط بین شناخت نفس و شناخت خداوند را ذکر کنید.
5- ارتباط بین شناخت نفس و سایر انواع شناخت را بیان کنید.
6- ارتباط بین آموزش‌های اسلامی و جنبه‌های روان‌شناختی انسان را بیان کنید.
7- ارتباط بین آموزش‌های اسلامی و جنبه‌های تربیتی انسان را بیان کنید.
8- بر جنبه‌های کاربردی روان‌شناسی اسلامی، تأكيد کنید.
خلاصه فصل
امام صادق(ع) می‌فرماید:”برای هر موضوعی که دو نفر در رابطه با آن با یکدیگر اختلاف کنند، اصلی در کتاب الهی وجود دارد، لیکن عقل‌های مردم به آن پی‌‌نمی‌برد”. رهنمود فوق، نشان‌می‌دهد که ما به طور قطع می‌توانیم در مورد روان‌شناسی اسلامی از قرآن مجید استفاده کنیم. زیرا در مورد روان‌شناسی، نه تنها دو نفر، بلکه میلیارد‌ها نفر با هم اختلاف‌دارند.
دستورالعمل دیگری که در کشف اصول روان‌شناسی اسلامی باید مورد توجه باشد، این واقعیت‌است که در متون اسلامی تنها به ذکر اصول، اکتفا شده‌است و تحقیق در فروع و جنبه‌های کاربردی آن به عهده محققان اسلامی واگذار‌شده‌است.
روان‌شناسی اسلامی یعنی “بررسی ساختار روانی انسان و سایر موجودات زنده و فعل و انفعالات روانی وابسته به آن با دید واقع‌گرایانه”
اساس این برداشت، جمله معروف پیامبر اسلام(ص) می‌باشد که به زبان دعا بیان شده است: “أرنا الأشیاءَ کَما هِیَ: اشیاء را آن چنانکه هستند به من بنمایان”.
موقعیت روان‌شناسی در مکتب اسلام، یک موقعیت اصولی و کلیدی است. در آموزش‌های اسلامی، روان شناسی به‌عنوان مقدمه‌ای برای شناخت توحید و پذیرش خداوند، مورد توجه قرار گرفته و پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید که هر کس نفس خویش شناسد، به شناخت خداوند نیز نایل آمده‌است.
براي بررسي مطلب با تفصيل نسبي، به كتاب “بررسي مقدماتي روان شناسي اسلامي براي دانشجويان از همين مؤلف، كه توسط دانشگاه علوم پزشكي مشهد منتشر شده است(1388) مراجعه كنيد. در صورت تمايل با دريافت كتاب با پست سفارشي، با ما تماس بگيريد:
E-mail:hosseinisab@gmail.com